KWP – „NEMESIS”- innowacyjny projekt Wielkopolskiej Policji
Komenda Wojewódzka Policji w Poznaniu właśnie rozpoczęła realizację nowatorskiego projektu pod nazwą „NEMESIS – nowoczesny model systemu śledczego w zakresie przestępstw seksualnych”. W ramach przedsięwzięcia dla Laboratorium Kryminalistycznego KWP w Poznaniu zakupiono najnowocześniejszą linię technologiczną do badań genetycznych. Oprócz Wielkopolskiej Policji takimi urządzeniami dysponują śledczy tylko 5 krajów na całym świecie. Projekt jest finansowany z Programu "Sprawy wewnętrzne" realizowanego w ramach Funduszy Norweskich na lata 2014-2021. Program pozostaje w dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Pracownicy cywilni i policjanci z laboratoriów kryminalistycznych często są cichymi bohaterami wielu medialnych sukcesów Polskiej Policji. Nie przesłuchują świadków, nie biorą udziału w zatrzymaniach osób, nie przedstawiają im zarzutów. Jednak bez ich specjalistycznej wiedzy, skrupulatności i determinacji - wykrycie sprawcy przestępstwa byłoby niemożliwe. Podczas dnia pracy całymi godzinami, w sterylnych warunkach ślęczą nad dziesiątkami, jak nie setkami próbek materiału dowodowego i porównawczego. Badają i analizują wszystkie pozostałości po sprawcy na miejscu zbrodni; ślady daktyloskopijne, traseologiczne, mechanoskopijne, biologiczne, fizykochemiczne, osmologiczne, balistyczne, fonoskopijne, a także dokumenty. W przypadku śladów biologicznych materiał ten jest najczęściej śladowy; kropla zaschniętej krwi lub śliny, plama nasienia, kawałek paznokcia, pojedynczy włos czy fragment naskórka.
Z każdym rokiem postęp w nauce i technologii daje policyjnym analitykom laboratoryjnym oręż w walce z przestępczością. Teoretycznie, ponieważ najnowocześniejsze i najnowsze urządzenia wykorzystywane do badań różnych rodzajów śladów to ogromny koszt, często przekraczający budżet takiej jednostki Policji jak komenda wojewódzka. W przypadku projektu NEMESIS z pomocą przyszły Fundusze Norweskie.
Dzięki zaangażowaniu Zespołu Funduszy Pomocowych KWP w Poznaniu oraz pomysłodawczyni projektu – dr inż. Natalii Rogalskiej-Niżnik, genetykowi z poznańskiego Laboratorium Kryminalistycznego, Komenda Wojewódzka Policji w Poznaniu uzyskała dofinansowanie na realizację projektu w ramach programu Norweski Mechanizm Finansowy na lata 2014-2021. Projekt realizowany jest w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Centrum Projektów Europejskich MSWiA. Całkowita wartość projektu wynosi 2 322 000 zł, z czego 1 973 700 zł to dofinansowanie ze środków norweskich, znajdujących się w dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrzynych i Administracji.
Jednym z zadań projektu NEMESIS jest wyposażenie Laboratorium Kryminalistycznego KWP w Poznaniu w najnowocześniejszą linię badawczą do badań genetycznych. Dzięki temu możliwe będzie stworzenie metodyki i algorytmu przeprowadzania badań w sprawach przestępstw na tle seksualnym, poznanie dostępnych metod ujawniania śladów biologicznych oraz zastosowanie automatyzacji w badaniach. Projekt umożliwia także wymianę informacji na temat grup przestępczych oraz nawiązanie kontaktów międzyinstytucjonalnych.
Innowacyjny sprzęt zakupiony w ramach projektu już trafił do pracowni genetycznej Laboratorium Kryminalistycznego KWP w Poznaniu, są to: separator komórkowy, koncentrator komórkowy, automat do ekstrakcji DNA, wirówki z chłodzeniem i rotorem horyzontalnym oraz homogenizator ultradźwiękowy.
Sprzęt wykorzystuje unikatową technologię separacji komórek. W praktyce oznacza to, że genetyk może oznaczyć dokładny profil DNA sprawcy, posiadając bardzo skąpą ilość materiału biologicznego, przy czym przeprowadzona analiza nie skutkuje jego utratą. Linia badawcza umożliwia także określenie profili DNA poszczególnych osób w mieszaninie krwi, nasienia, mieszaninach różnych rodzajów komórek, z jednoczesnym wskazaniem z jakiego typu komórki badane DNA pochodzi. Możliwość takiego rozróżnienia jest szczególnie przydatna np. w badaniach spraw zgwałceń z udziałem kilku sprawców. Do tej pory możliwości identyfikacyjne w tego typu przestępstwach były bardzo ograniczone. Co istotne, na podstawie wyodrębionego DNA policyjni genetycy są w stanie wskazać na cechy fenotypowe sprawcy czyli określić jego wiek, kolor oczu, włosów czy pochodzenie biogeograficzne. Dzięki temu można zawęzić krąg podejrzanych i typować osoby do dalszych badań pod kątem zgodności DNA.
Wdrażana obecnie w poznańskim Laboratorium Kryminalistycznym technologia separacji komórek jest jedyną w Polsce. Oprócz poznańskiej Policji jest wykorzystywana przez śledczych tylko w 5 krajach na całym świecie; Stanach Zjednoczonych, Chinach, Niemczech, Szwajcarii i Włoszech.
Nazwa projektu nie jest przypadkowa. Nemesis to w mitologii greckiej bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia. Nazywana kobietą bez winy i wstydu. Według wierzeń zsyłała na ludzi szczęście lub niepowodzenie, ścigała przestępców, decydowała o losie w zależności od zasług. Uważana na uosobienie gniewu bogów, stała na straży równowagi świata.
Iwona Liszczyńska
